ปราสาทตาพรหม

ตอนที่ได้มีโอกาสลงพื้นที่เพื่อสำรวจและเก็บข้อมูลภาคสนามที่ประเทศกัมพูชา ปราสาทตาพรหมเป็นหนึ่งในแลนด์มาร์คของเสียมราฐที่เราประทับใจมาก  ด้วยความที่ปราสาทมีเรื่องราวที่น่าสนใจและมีเอกลักษณ์เฉพาะตัว 

เมื่อLara CroftและTomb Raiderผลักดันภาพลักษณ์ของวัดตาพรหมในฮอลลีวูดไปยังโรงภาพยนตร์ทั่วโลกในปี 2544 พวกเขารวมกรณีกัมพูชาเป็นสถานที่ท่องเที่ยว สิบห้าปีต่อมามีผู้เข้าชมหลายล้านคนหลั่งไหลมาที่เสียมราฐในแต่ละปีซึ่งหลายคนจะถ่ายรูปใต้ “ต้นไม้” ที่แองเจลินาโจลียืนอยู่ในฉากแอ็คชั่นของภาพยนตร์

ภาพจาก https://i.dailymail.co.uk/i/pix/2017/10/29/22/45D00A0B00000578-0-image-m-22_1509316065502.jpg

อย่างไรก็ตามเห็นได้ชัดว่า ปราสาทตาพรหมมีชื่อเสียงมากกว่าเพื่อน บางทีอาจรวมอยู่ใน "สามองค์ใหญ่" พร้อมด้วยนครวัดและนครธม เป็นหนึ่งในวัดที่ไม่ควรพลาดเนื่องจากมีแหล่งท่องเที่ยวทางภาพยนตร์ แต่ในความเป็นจริงปราสาทตาพรหมเป็นวัดที่น่าหลงใหลในการเยี่ยมชมนอกเหนือจากสถานะฮอลลีวูด ในความเป็นจริงอาจเป็นการตัดสินใจที่จะไม่ล้างสถานที่ที่มีต้นไม้และปล่อยให้มีการครอบครองป่า / ซากปรักหักพังที่น่าประทับใจที่สุด ซึ่งดึงดูดความสนใจของกองสอดแนมสถานที่ถ่ายทำภาพยนตร์และทำให้ที่นี่เป็นหนึ่งในสถานที่ที่มีบรรยากาศดีมากที่สุด

🚗สถานที่ตั้งและวิธีการเดินทาง

ปราสาทตาพรหมเป็นส่วนหนึ่งของวงจรเล็ก ๆ ของนครวัดและอยู่ห่างจากนครวัดหรือนครธมเพียงไม่กี่นาทีโดยรถตุ๊กตุ๊ก อาคารหลักของวัดถูกล้อมรอบด้วยกำแพงขนาดใหญ่ดังนั้นจึงไม่สามารถมองเห็นได้ทันทีจากถนน แต่จะถูกค้นพบโดยการเดินไม่ไกลบนเส้นทางที่มีป่าเรียงราย วิธีที่ยอดเยี่ยมในการมาที่วัดนี้คือการขี่จักรยานผ่านเส้นทางในป่าอังกอร์และประตูที่ไม่ค่อยมีคนใช้ ต้องใช้ไกด์จักรยานที่มีประสบการณ์ในการค้นหาเส้นทาง

ภาพจาก https://www.visit-angkor.org/wp-content/uploads/2012/12/ta-prohm-sculpture.jpg

👫ผู้เข้าชมส่วนใหญ่รวมทัวร์วัดตาพรหมกับการเยี่ยมชมนครธมและนครวัดเพื่อเติมบัตรผ่านหนึ่งวันที่วัด อย่างไรก็ตามปราสาทตาพรหมล้อมรอบไปด้วยสถานที่เล็ก ๆ อีกมากมายที่รวมเข้าด้วยกันสามารถทำให้เป็นวันแห่งการสำรวจที่ยอดเยี่ยม 

ปราสาทตาพรหมรวมอยู่ในบัตรผ่านวัดสำหรับอุทยานโบราณคดีอังกอร์ ไม่มีค่าเข้าชมวัดต่างหาก

🕒เวลาที่ดีที่สุดในการเยี่ยมชม

ปราสาทตาพรหมเป็นสถานที่ที่ดีที่สุดในการเยี่ยมชมในตอนเช้าเมื่อทุกคนอยู่ที่นครวัด ป่าโดยรอบมีชีวิตชีวาด้วยเสียงและแสงเป็นสิ่งที่ดีที่สุดสำหรับช่างภาพที่กระตือรือร้นที่พยายามจับภาพการต่อสู้ระหว่างธรรมชาติและสถาปัตยกรรม

ภาพจาก https://www.experiencetravelgroup.com/reposit/20151124154622.jpg

💬ประวัติวัดตาพรหม

ชื่อเดิมของตาพรหม คือ Rajavihara แปลว่า “พระอารามหลวง” ถูกสร้างขึ้นเป็นอารามและมหาวิทยาลัยของศาสนาพุทธนิกายมหายาน การก่อสร้างของวัดมีขึ้นในปีค.ศ. 1186 แต่โดยทั่วไปถือว่าได้รับการต่อเติมและประดับประดาในช่วงเวลาหลายปี ดังที่มอริซกลาอิซให้ความเห็นในการประเมินวัดของเขาว่า “ในขณะที่บางครั้งวัดต่าง ๆ ในรูปแบบของบายนล้วนมีส่วนเกี่ยวข้องกับกษัตริย์องค์เดียวคือพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 "

ภาพจาก https://angkorfocus.com/backoffice/uploads/myPic-Ta-Prohm-Temple-2

พระเจ้าชัยวรมันที่ 7 สร้างปราสาทตาพรหมเพื่ออุทิศให้แก่พระราชมารดาของพระองค์ คือพระนางชัยราชจุฑามณี ผู้เปรียบประดุจกับพระนางปรัชญาปรมิตา ซึ่งหมายถึงเมื่อพระองค์เป็นอวตารของพระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวร พระราชมารดาของพระองค์จึงเปรียบดังพระนางปรมิตาเช่นกัน ปราสาทตาพรหมถูกสร้างเคียงคู่กับปราสาทพระขรรค์ ซึ่งพระองค์ทรงถวายอุทิศให้กับพระราชบิดา ปราสาทตาพรหมนี้สร้างหลังปราสาทพระขรรค์เพียง 5 ปี ที่น่าประหลาดใจคือพิธีในปราสาทยุคนั้นหลักฐานจากจารึกบนจารึกรายชื่อบรรพบุรุษหลายคนของพระเจ้าชัยวรมัน รวมทั้งให้รายละเอียดของการก่อสร้างบนหลุมฝังศพ  ผู้คนเกือบ 80,000 คน จากหมู่บ้านกว่า 3,000 แห่งโดยรอบมีส่วนร่วมในการสร้าง ตัวเลขเช่นนี้ให้ข้อมูลเชิงลึกที่น่าอัศจรรย์เกี่ยวกับขนาดที่แท้จริงของอาณาจักรขอมในเวลานั้น

🏡เค้าโครงและโครงสร้าง

แม้ว่าปราสาทตาพรหมจะได้รับการดำเนินการเพื่อรักษาสภาพของซากปรักหักพัง ตาพรหมจึงถูกทิ้งอย่างจงใจมากที่สุดเท่าที่พบ ด้วยเหตุนี้จึงอาจสร้างความสับสนในการสำรวจสถานที่เนื่องจากบางส่วนไม่สามารถผ่านได้และการสำรวจวัดจากรูปแบบต้นไม้ที่น่าตื่นตาตื่นใจต้นหนึ่งไปสู่จุดต่อไปจึงเป็นเรื่องที่น่าสนใจแทนที่จะเป็นตามแผนของวัดใด ๆ

ภาพจาก https://images.odysseytours.net/thumbnail/sectioninstanceinfo/21000/168003375826528/ta_prohm_temple_19317-850w_100q.jpg

รูปแบบของสถานที่นั้นค่อนข้างเรียบง่ายประกอบด้วยอาคารชั้นเดียวจำนวนหนึ่ง (วิหารเขมร "แบน" แทนที่จะเป็นโครงสร้างพีระมิด) ซึ่งล้อมรอบด้วยกำแพงรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าขนาด 600 x 1,000 ม. ภายในกำแพงนี้น่าจะมีเมืองใหญ่โตอยู่มากมาย แต่ตอนนี้ภายในวัดมีป่าเขาอาศัยอยู่ ทางทิศตะวันออกของที่ตั้งมีกำแพงล้อมรอบขนาดเล็กสี่แห่งซึ่งล้อมรอบวิหารกลาง

👉จากโคปุระทางทิศตะวันออกมุ่งสู่ปรางค์ประธาน ผนังด้านซ้ายมือจะเป็นภาพสลักของคติธรรมทางพุทธศาสนาตอนพระแม่ธรณีบีบมวยผม ซึ่งเป็นตอนที่มารมาผจญเจ้าชายสิทธัตถะก่อนที่จะตรัสรู้สัมมาสัมโพธิญาณเป็นพระพุทธเจ้า ลักษระภาพจะเห็นบรรดาเหล่าพญามารต่างตื่นตกใจหนีกระแสน้ำที่เกิดจากการบีบมวยผมของพระแม่ธรณีจนพ่ายแพ้ไปในที่สุด

👉หลังจากโคปุระทางด้านทิศตะวันออกจะมีบรรณาลัยที่อยู่ทางซ้ายมือ หน้าบันเป็นรูปพระอินทร์ทรงช้างเอราวัณ ประดับด้วยพวงมาลัย ทับหลังเป็นภาพนารายณ์บรรทมสินธุ์

👉หน้าบันและทับหลัง👈 ตามปรางค์ปราสาทและโคปุระ มีภาพสลักล้วนแต่เกี่ยวกับพุทธประวัติ นิกายมหายานเป็นส่วนใหญ่น่าเสียดายว่าภาพสลักบางภาพได้ถูกดัดแปลงให้เป็นภาพเกี่ยวกับศาสนาฮินดูไปในที่สุด ได้แก่พระพุทธรูปหรือพระพุทธเจ้าที่ถูกสกัดให้เป็นศิวลึงค์ในสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ 8 ที่ทรงเลื่อมใสในศาสนาฮินดู

👉ทางเข้าสู่ปรางค์ประธานจะอยู่ทางทิศตะวันออกและทิศตะวันตก👈 เช่นเดียวกับในหลายๆ ปราสาท ทว่าปัจจุบันมีถนนตัดผ่านทั้ง 2 ทิศ นักท่องเที่ยวนิยมเข้าทางทิศตะวันตก ถ้าเป็นไปได้ควรจะเข้าทางโคปุระทางทิศตะวันออก อันเป็นคตินิยมของผู้สร้างปราสาททุกแห่งของขอม

👉ถัดจากบรรณาลัยจะได้พบวิหารเล็ก ๆ 👈ซึ่งใช้เป็นที่ประกอบพีธีของพวกพราหมณ์ ซึ่งวิหารนี้จะมีการจุดไฟบูชาตลอดทั้งวันทั้งคืน ภูมิสถาปัตย์เช่นเดียวกับปราสาทพระขรรค์ ปรางค์ทางด้านทิศเหนือได้พังทลายลงมาหมดแล้ว เห็นแต่เพียงซากของเสา หน้าบันและทับหลังทับกันระเกะระกะ

👉ทางก่อนจะเข้าโคปุระชั้นที่ 3👈 จะพบต้นสะปงขนาดใหญ่ ขึ้นปกคลุมตรงส่วนกลางของปราสาทแห่งนี้ ลำต้นขึ้นอยู่บนหลังคา โดยมีรากโอบอุ้มตัวปราสาทอยู่ก่อนจะไชลงพื้นดิน เป็นมุมที่นิยมมาถ่ายมาก

👉หน้าบันที่อยู่ถัดจากปรางค์ประธาน👈 เป็นภาพเรื่องรามเกียรติ์ตอนพระลักษณ์ พระราม และนางสีดาถูกขับไล่ออกจากเมือง จะเห็นพระรามเสด็จออกโดยมีม้าเป็นพาหนะ มีไพร่ฟ้าประชาชนตามส่งเสด็จที่สะดุดตาและแปลกคือภาพสลักข้างเสากรอบประตูของโคปุระชั้นที่ 3 ด้านทิศตะวันตก มีภาพสลักคล้ายไดโนเสาร์อยู่ 1 ตัว เมื่อเดินมาสุดทางที่จะออกปราสาทตาพรหม ก็จะพบโคปุระซึ่งมีลักษณะคล้ายทางเข้าสู่กำแพงเมืองนครธมแห่งเมืองพระนครนั่น คือภาพใบหน้าของพระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวรทั้ง 4 ทิศ อยู่เหนือโคปุระนั้น

ภาพจาก https://www.aboutasiatravel.com/images/plans/ta-prohm-plan.jpg

👉แกะสลักไดโนเสาร์ (สเตโกซอรัส) ที่วัดตาพรหม👈

ปราสาทตาพรหมไม่มีภาพแกะสลักที่ซับซ้อนหรือภาพนูนแบบบรรยาย ในวิหารกลางคุณจะเห็นรูบนผนังที่อาจมีปูนปั้นหรือโลหะปิดไว้ รูปแกะสลักดั้งเดิมอาจผุพังในป่าหรือถูกทำลายหลังจากการตายของพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 และการเพิ่มขึ้นของศาสนาฮินดู

ภาพจาก https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/3b/Dinosaur_carving_at_Ta_Prohm_temple%2C_Siem_Reap%2C_Cambodia_%285534467622%29.jpg

อย่างไรก็ตามผู้เยี่ยมชมอาจต้องการลองค้นหาการแกะสลักสเตโกซอรัสที่มีชื่อเสียงในขณะที่มีโต้แย้งว่าการแกะสลักเป็นเพียงเรื่องหลอกลวงหรือหากพิสูจน์ได้จริงว่าอารยธรรมขอมมีความรู้หรือแม้แต่ประสบการณ์โดยตรงเกี่ยวกับไดโนเสาร์

☆☆☆☆☆

ที่ปราสาทตาพรหมมีต้นไม้อยู่ 2 ชนิด ต้นที่ใหญ่ที่สุดเรียกว่า ต้นสะปง หรือภาษาไทยเรียกว่า ต้นสำโรง เป็นต้นไม้ยืนต้นเนื้ออ่อน รกของมันจะดุดน้ำใต้ดินเข้าลำต้นทำให้นกดูป่อง พอง ส่วนพันธุ์ไม้อีกพันธุ์หนึ่งเป็นไม้เลื้อยขึ้นอยู่ตามหน้าบัน ทับหลังหรือตัวปราสาท หลังคา ลักษณะเป็นไม้พุ่ม ไม้ล้มลุก บ้างก็แห้งตายคาอยู่ บ้างก็ยังเขียวสดอยู่ เกิดจากการที่นกมาขับถ่ายมูลที่มีเมล็ดของพันธุ์นี้ทิ้งไว้ บริเวณใดของปราสาทที่มีน้ำขังอยู่มีตะไคร่น้ำที่ให้ความชุ่มชื้น ก็สามารถทำให้เมล็ดพันธุ์เติบโตเป็นต้นได้ ทั้งไม้เล็กและไม้ใหญ่ต่างเติบโตตามสภาวะที่เอื้ออำนวยรากของไม้ใหญ่ที่แทรกชอนไชไปบนแผ่นศิลา เพื่อจะหาที่ลงดินเกิดเป็นรูปทรงคล้ายหนวดปลาหมึกเกาะกุมองค์ปราสาททำให้ช่วยประคองยึดตัวปราสาทไม่ให้พังลงมาได้

ภาพจาก https://media-cdn.tripadvisor.com/media/photo-s/03/92/80/83/ta-prohm.jpg

🌴🌴🌴🌴🌴

ปราสาทตาพรหมถือได้ว่าเป็นโบราณสถานที่เป็นทั้งแหล่งเรียนรู้ทางธรรมชาติและทางประวัติศาสตร์ แต่หลัง ๆ ที่ปราสาทตาพรหมแทบไม่หลงเหลือศิลปะให้นักท่องเที่ยวได้ เห็นมากนัก เพราะที่ผ่านมามีการใช้สถานที่ในการถ่ายทำฉากหนังของระดับฮอลลีวูดอย่างต่อเนื่อง เช่น ทูมไรเดอร์ หรือ เจมส์บอนด์ ฯลฯ  ทำให้ศิลปะที่เป็นซากโบราณ แทบจะหายไปและถูกกลืนไปอย่างไร้ร่องรอย ดังนั้นนักท่องเที่ยวที่ไปเยี่ยมชมจึงควรช่วยกันรักษาโบราณสถานนี้ให้คงอยู่สืบไป

ขอบคุณข้อมูลจาก

Siemreap.net. (2017). Ta Prohm. Retrieved September 17, 2020. From https://www.siemreap.net/visit/angkor/temples/ta-prohm/

Wikipedia, the free encyclopedia. (2020). Ta Prohm. Retrieved September 17, 2020. From https://en.wikipedia.org/wiki/Ta_Prohm

วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี. (2562). ปราสาทตาพรหม. สืบค้นเมื่อ 17 กันยายน 2563. จาก https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%B2%E0%B8%97%E0%B8%95%E0%B8%B2%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%AB%E0%B8%A1

โอเชี่ยนสไมล์. (ม.ป.ป.). ปราสาทตาพรหม. สืบค้นเมื่อ 17 กันยายน 2563. จาก http://www.oceansmile.com/KHM/Taphom.htm